آزمایش هورمون ها زنانه می تواند اطلاعات مهمی را در مورد سلامتی بانوان نشان دهد. این آزمایشات می توانند مشکلات باروری، چرخه قاعدگی یا شروع یائسگی را تشخیص دهند. آزمایش خون هورمونی نیز می تواند در تشخیص بیماری هایی مانند تیروئید یا دیابت نقش داشته باشد. در برخی موارد، می توان میزان تاثیر یک دارو را مشخص کرد. این مقاله آزمایشگاه هورمون شناسی آلبرت به آزمایش های انجام شده برای هر هورمون، زمانی که آزمایش ها مورد نیاز است، طبیعی و غیرطبیعی بودن و تفسیر نتایج تست ها می‌پردازد.
لیست آزمایش هورمونی زنانه
آزمایش‌های هورمونی اغلب به‌عنوان بخشی از آزمایش خون منظم انجام می شود، اما اگر مشکلات قاعدگی، تغییرات در ویژگی‌های جنسی، خستگی، از دست دادن میل جنسی یا مشکلات باردار شدن دارید، ممکن است پزشک شما آنها را تجویز کند. پزشک ممکن است به طور خاص سطوح استروژن، پروژسترون، FSH، تستوسترون/DHEA و هورمون تیروئید را بررسی کنند. نتیجه غیرطبیعی می تواند نشان دهد که شما به بیماری هایی مانند PCOS، کیست تخمدان، بیماری تیروئید یا احتمالاً سرطان مبتلا هستید.
آزمایشات یک مرحله در فرآیند تشخیص بیماری هستند. اگر نتایج نگران کننده باشد، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را سفارش دهد.
آزمایش خون هورمونی می تواند چندین هورمون کلیدی را بررسی کند:
- استروژن
- پروژسترون
- هورمون محرک فولیکول (FSH)
- تستوسترون/DHEA
- هورمون های تیروئید
- هورمون لوتئینه کننده
در بیشتر موارد، پزشک از نتایج آزمایش هورمونی همراه با عوامل دیگر – مانند علائم، سابقه پزشکی و سایر نتایج آزمایش- برای رسیدن به تشخیص استفاده می کنند.
آزمایش استروژن
استروژن یک هورمون واحد نیست. شما انواع مختلفی از استروژن دارید. فقط سه مورد از آنها معمولاً آزمایش می شوند:
- استرون (E1): هورمون اصلی پس از یائسگی
- استرادیول (E2): هورمون اصلی زنانه قبل از یائسگی و خارج از بارداری
- استریول (E3): هورمونی که در دوران بارداری افزایش می یابد
E2 این هورمون اصلی مسئول عملکرد جنسی است و همچنین نقش مهمی در موارد زیر ایفا می کند:
- استخوان های سالم
- ویژگی های زنانه
- سایر جنبه های سلامتی
استرادیول در درجه اول توسط تخمدان ها تولید می شود و سطح آن در طول چرخه قاعدگی متفاوت است. آنها در زمان تخمک گذاری بیشترین و در زمان قاعدگی کمترین میزان را دارند.
با افزایش سن، سطح E2 به آرامی کاهش می یابد. بزرگترین افت در یائسگی زمانی رخ می دهد که تخمدان ها خاموش می شوند.
همه افراد بدون توجه به جنسیت بیولوژیکی خود مقداری استرادیول در بدن خود دارند.
چه زمانی که استروژن آزمایش می شود؟
در صورت داشتن علائم بیماری مرتبط با استروژن یا موارد زیر ممکن است نیاز به آزمایش استروژن داشته باشید. این تست در آزمایشگاه آلبرت با پیشرفته ترین دستگاه ها انجام می شود.
- برای باردار شدن مشکل دارید
- دوره های شما نامنظم است.
- به نظر می رسد بلوغ بدون در نظر گرفتن جنسیت بیولوژیکی به تاخیر افتاده است.
- علائم یائسگی دارید
- بعد از یائسگی خونریزی واژینال دارید.
- شما از نظر بیولوژیکی مرد هستید اما ویژگی های زنانه (مانند رشد سینه ها) را نشان می دهید.
نتایج تست استروژن
آنچه برای سطوح استرادیول طبیعی در نظر گرفته می شود به چرخه قاعدگی و مرحله زندگی شما بستگی دارد. آزمایش برای باروری به سه مرحله از چرخه قاعدگی می پردازد:
- فاز فولیکولی: این مرحله از روز اول پریود تا زمان تخمک گذاری، معمولا حدود 14 روز طول می کشد. این نام به خاطر فولیکولی است که تخمک را قبل از آزاد شدن در طی تخمک گذاری در خود جای می دهد.
- مرحله قبل تخمک گذاری: این یک دوره تقریباً سه روزه در حوالی زمان تخمک گذاری است.
- فاز لوتئال: از زمان تخمک گذاری تا شروع قاعدگی طول می کشد. پس از تخمک گذاری، فولیکول استروژن و پروژسترون آزاد می کند تا رحم را برای کاشت تخمک بارور شده آماده کند.
سطح استروژن بر حسب پیکوگرم (یک میلیونیم گرم) در هر میلی لیتر (pg/mL) اندازه گیری می شود.
| زمان آزمایش E2 | محدوده (pg/ml) |
|---|---|
| فاز فولیکولی | 19.5-144.2 |
| فاز قبل تخمک گذاری | 64.9-356.7 |
| فاز لوتئال | 55.8-214.2 |
| پس از یائسگی | 32.2 یا کمتر |
نتایج به چه معناست؟
سطوح پایین استروژن ممکن است نشانه ای از موارد زیر باشد:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- کاهش عملکرد هیپوفیز (هیپوفیتاریسم)
- بی اشتهایی عصبی
- چربی پایین بدن
سطوح بالای استروژن ممکن است با شرایط زیر رخ دهد؟
- چاقی
- خونریزی خفیف یا شدید قاعدگی
- تشدید سندرم پیش از قاعدگی
- خستگی
- از دست دادن میل جنسی
برخی از داروها نیز برای افزایش سطح استروژن شناخته شده اند. اینها شامل هورمون های استروئیدی، فنوتیازین ها، آنتی بیوتیک های تتراسایکلین و آمپی سیلین هستند.
چه زمانی باید آزمایش خون هورمونی بدهید؟
اگر علائم عدم تعادل هورمونی را دارید ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشید. این تست ها اغلب در نیمه اول چرخه قاعدگی شما انجام می شود، زمانی که سطح آن مشخص تر است.
آزمایش پروژسترون
پروژسترون برای تنظیم قاعدگی و رشد جنین ضروری است. در مرحله لوتئال، به آماده سازی رحم برای دریافت تخمک بارور شده کمک می کند. اتفاق بعدی بستگی به بارور شدن تخمک دارد:
- اگر تخمک بارور نشود، سطح پروژسترون به شدت کاهش می یابد و چرخه قاعدگی جدید شروع می شود.
- اگر تخمک بارور شود، سطح پروژسترون بالا باقی می ماند. این امر باعث تحریک رشد رگ های خونی می شود که پوشش داخلی رحم (آندومتر) را تامین می کنند و غدد را در آندومتر می سازد که مواد مغذی را برای تغذیه جنین در حال رشد آزاد می کنند.
چه زمانی سطح پروژسترون آزمایش می شود؟
ممکن است برای تعیین موارد زیر نیاز به آزمایش پروژسترون داشته باشید:
- این که آیا شما تخمک گذاری طبیعی دارید
- چرا برای باردار شدن مشکل دارید
- خطر سقط جنین یا سایر عوارض بارداری
- اگر حاملگی خارج از رحم دارید (حاملگی خارج از رحم)
نتایج آزمایش پروژسترون
همانند استروژن، آنچه برای پروژسترون طبیعی در نظر گرفته می شود به زمان آزمایش بستگی دارد. در اواسط چرخه قاعدگی، سطح پروژسترون شروع به بالا رفتن می کند. بین شش تا 10 روز بعد، اگر تخمک بارور نشده باشد، سطح آن کاهش می یابد.
اگر تخمک بارور شود، سطح آن در مراحل اولیه بارداری افزایش می یابد.
سطح پروژسترون بر حسب نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL) یا نانومول در لیتر (nmol/L) اندازه گیری می شود.
| زمان تست پروژسترون | محدوده (ng/mL) | محدوده (nmol/L) |
|---|---|---|
| فاز فولیکولی | 1 یا کمتر | 3.18 یا کمتر |
| اواسط سیکل | 5-20 | 15.9-63.6 |
| سه ماهه اول | 11.2-90 | 35.62-286.2 |
| سه ماهه دوم | 25.6-89.4 | 81.41-284.29 |
| سه ماهه سوم | 48-بالاتر از 300 | 152.64-بالاتر از 954 |
| پس از یائسگی | 1 یا کمتر | 3.18 یا کمتر |
نتایج به چه معناست؟
اگر سطح پروژسترون در دوران بارداری پایین باشد، می‌تواند نشانه ای از این باشد که شما در معرض خطر سقط جنین یا زایمان زودرس هستید.
سطح بالای پروژسترون معمولاً نشان دهنده هیچ مشکلی برای سلامتی نیست مگر اینکه برای مدت طولانی ادامه یابد. در این موارد، سطوح بالا ممکن است نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه باشد.
آزمایش خون چقدر زود می تواند حاملگی را تشخیص دهد؟
آزمایش خون می تواند حاملگی را بین شش تا هشت روز پس از تخمک گذاری تشخیص دهد. در مقابل، برای دقیق بودن، آزمایشات بارداری خانگی (ادرار) باید پس از تاخیر در پریود انجام شود. این بین 12 تا 16 روز پس از تخمک گذاری است
آزمایش هورمون محرک فولیکول
هورمون محرک فولیکول (FSH) توسط هیپوفیز، غده ای به اندازه نخود در مغز تولید می شود. FSH رشد تخمک را در تخمدان تحریک می کند تا آن را برای لقاح آماده کند.
FSH را می توان با آزمایش خون یا ادرار بررسی کرد. پزشک ممکن است به یک نمونه نگاه کنند یا برای بررسی نوسانات، چندین نمونه گرفته شده در یک دوره 24 ساعته را بررسی کنند.
غده هیپوفیز FSH بیشتری تولید می کند زمانی که سطح استروژن و سایر هورمون ها قبل از یائسگی شروع به کاهش می کند، زمانی که تخمدان ها پتانسیل تولید مثل خود را از دست می دهند.
زمانی که سطوح FSH ممکن است آزمایش شود؟
در زنان بالغ، آزمایش FSH ممکن است در تشخیص موارد زیر استفاده شود:
- خونریزی غیر طبیعی قاعدگی
- ناباروری
- شروع پیش یائسگی یا یائسگی
- مشکلات عملکرد تخمدان و PCOS
- تومورهای غده هیپوفیز
- کیست های تخمدان
نتایج تست FSH
این هورمون همچنین در طول چرخه قاعدگی و طول عمر شما تغییر می کند.
FSH بر حسب میلی لیتر واحد بین المللی در هر میلی لیتر (mIU/mL) اندازه گیری می شود.
| FSH زمان تست | محدوده (mIU/mL) |
|---|---|
| فاز فولیکولی | 3.5-12.5 |
| فاز تخمک گذاری | 4.7-21.5 |
| فاز لوتئال | 1.7-7.7 |
| پس از یائسگی | 25.8-134.8 |
نتایج به چه معناست؟
سطوح غیر طبیعی FSH اغلب به دلیل بیماری غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس (بخشی از مغز) ایجاد می شود. هیپوتالاموس وظایف مختلفی دارد، از جمله:
- تعادل
- تنظیم دما
- گرسنگی و سیری
این غدد می توانند توسط PCOS، درمان سرطان، نقص مادرزادی (شرایطی که شما با آن متولد شده اید) یا سایر بیماری ها و اختلالات تحت تأثیر قرار گیرند.
آزمایش تستوسترون و DHEA
در حالی که تستوسترون معمولا به عنوان “هورمون جنسی مردانه” در نظر گرفته می شود، اما بخشی از ترکیب هورمونی زنانه است. در زنان، تستوسترون در تخمدان ها و غدد فوق کلیوی تولید می شود. سپس بیشتر آن با کمک آنزیمی به نام آروماتاز به استرادیول تبدیل می شود.
دهیدرواپی آندروسترون (DHEA) نیز به عنوان آندروژن طبقه بندی می شود، اما به طور معمول در زنان نیز وجود دارد.
چه زمانی سطح تستوسترون/DHEA ممکن است آزمایش شود؟
ممکن است به آزمایش تستوسترون یا DHEA نیاز داشته باشید زیرا:
- پریودهای نامنظم یا از دست رفته
- شرایط احتمالی تخمدان، از جمله PCOS و سرطان تخمدان
- افزایش وزن
- آکنه
- ایجاد صفات مردانه (رشد موهای زائد، طاسی الگوی مردانه، عمیق شدن صدا)
- ناباروری
- کاهش میل جنسی
نتایج آزمایش تستوسترون/DHEA
تستوسترون مانند هورمون های زنانه در نوسان نیست، بنابراین زمان انجام آزمایش ها مهم نیست. تستوسترون بر حسب نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) یا nmol/L اندازه گیری می شود.
| محدوده تستوسترون (ng/dL) | محدوده تستوسترون (nmol/L) |
|---|---|
| 15-70 | 0.5-2.4 |
سطح نرمال DHEA به سن شما بستگی دارد. این در میکروگرم در دسی لیتر (mg/dL) یا میکرومول در لیتر (mmol/L) اندازه گیری می شود.
| سن | DHEA (mg/dL) | DHEA (mmol/L) |
|---|---|---|
| 18-19 | 145-395 | 3.92-10.66 |
| 20-29 | 65-380 | 1.75-10.26 |
| 30-39 | 45-270 | 1.22-7.29 |
| 40-49 | 32-240 | 0.86-6.48 |
| 50-59 | 26-200 | 0.7-5.4 |
| 60-69 | 13-130 | 0.35-3.51 |
| بالای 69 سال | 17-90 | 0.46-2.43 |
نتایج به چه معناست؟
تستوسترون بالا می تواند به معنی سوء مصرف استروئید، PCOS، سرطان غدد فوق کلیوی یا تخمدان ها و هیپرپلازی مادرزادی آدرنال باشد.
میل جنسی پایین با سطوح پایین تستوسترون مرتبط است. کاهش تستوسترون نیز می تواند نشان دهنده قبل از یائسگی باشد.
تستوسترون در یائسگی
تستوسترون به طور طبیعی در طول یائسگی کاهش می یابد و علائم بی شماری را ایجاد می کند:
- کاهش میل جنسی، لذت جنسی و پاسخ ارگاسمیک
- انرژی کم
- افسردگی
- سطوح بالای DHEA در آزمایش خون ممکن است نشانه ای از شرایطی مانند هیپرپلازی مادرزادی آدرنال یا سرطان غده فوق کلیوی باشد.
هورمون های تیروئید
عملکرد تیروئید توسط سطح گروهی از هورمون ها تعیین می شود. این هورمون ها توسط غده هیپوفیز و تیروئید تولید می شوند. سه مورد اصلی عبارتند از:
- هورمون محرک تیروئید (TSH): یک هورمون هیپوفیز است که به غده تیروئید می گوید هورمون بیشتری تولید کند.
- تیروکسین (T4): یک هورمون تیروئید غیرفعال است که می تواند به حالت فعال تبدیل شود
- تری یدوتیرونین (T3): هورمون فعال تیروئید که بیشتر آن از تیروکسین تبدیل شده به دست می آید.
- آنتی بادی های پراکسیداز تیروئید (TPOAb): آنزیمی است که به بدن در تولید هورمون های تیروئید کمک می کند. آنتی بادی های پراکسیداز تیروئید با عملکرد این آنزیم تداخل می کنند. سطوح بالای TPOAb می تواند نشانه تیروئیدیت هاشیموتو باشد.
تست های عملکرد تیروئید اغلب در پانل هورمون زنانه گنجانده می شود زیرا بیماری های تیروئید در زنان شایع تر از مردان است. همچنین ممکن است برای بررسی اینکه آیا تیروئید بر باروری و بارداری تأثیر می‌گذارد نیز گنجانده شود.
چه زمانی سطح تیروئید آزمایش می شود؟
اگر علائم تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) یا تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید) را دارید، ممکن است نیاز به انواع آزمایش تیروئید داشته باشید.
علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
- خستگی
- افزایش وزن ناخواسته
- صورت پف کرده
- عدم تحمل سرما
- درد در مفاصل و عضلات
- یبوست
- پوست خشک
- موهای خشک و نازک
- کاهش تعریق
- قاعدگی های سنگین یا نامنظم
- مشکلات باروری
- افسردگی
- ضربان قلب آهسته
- گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید که باعث ایجاد توده در جلوی گلو می شود)
علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
- اضطراب
- خستگی
- اغلب احساس سرما یا گرما می کند
- قاعدگی نامنظم یا سبک
- ریزش مو
- کاهش یا افزایش وزن ناخواسته
- لرزش
- ضربان قلب سریع
- چشم های برآمده
- گواتر
- بیش فعالی
نتایج آزمایش تیروئید
پزشک ممکن است از TSH به تنهایی یا ترکیبی از تست های TSH، T4 و T3 برای تشخیص اختلالات تیروئید استفاده کنند.
TSH بر حسب میلی واحد بین المللی در لیتر (mIU/L) اندازه گیری می شود. محدوده ای برای زنان غیر باردار و همچنین محدوده های مخصوص سه ماهه در بارداری وجود دارد.
| زمان تست TSH | محدوده (mIU/L) |
|---|---|
| غیر باردار | 0.5-5 |
| سه ماهه اول | 0.1-2.5 |
| سه ماهه دوم | 0.2-3 |
| سه ماهه سوم | 0.3-3.5 |
T4 بر حسب میکروگرم در دسی لیتر (μg/dL) اندازه گیری می شود. T3 بر حسب نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) اندازه گیری می شود.
| تست تیروئید | محدوده |
|---|---|
| T4 (Thyroxine) | 5-12 µg/dL |
| T3 (Triiodothyronine) | 80-220 ng/dL |
نتایج به چه معناست؟
تفسیر نتایج TSH می تواند گیج کننده باشد. به این دلیل که TSH بالا به معنای فعالیت کم تیروئید و TSH پایین به معنای فعالیت زیاد تیروئید است.
پزشک شما ممکن است TSH را به تنهایی یا هر سه هورمون را با هم بررسی کند تا به تشخیص برسد.
| TSH | T4+T3 | تشخیص |
|---|---|---|
| بالا | پایین | کم کاری تیروئید |
| بالا | نرمال | کم کاری تیروئید مرزی |
| پایین | بالا | پرکاری تیروئید |
| پایین | نرمال | پرکاری تیروئید زودرس یا خفیف |
| پایین | پایین | بیماری هیپوفیز |
اگر نتایج با TSH پایین و هورمون های تیروئید بالا شروع شود و سپس با آزمایش های بیشتر معکوس شود، نشان دهنده تیروئیدیت است که التهاب غده تیروئید است.
بیماری خود ایمنی تیروئید
آزمایش آنتی بادی (TPOAb) ممکن است برای بررسی اینکه آیا یک بیماری خودایمنی تیروئید مانند بیماری هاشیموتو یا گریوز دارید یا خیر، انجام شود.
TPOAb بر حسب واحد بین المللی در هر میکرولیتر اندازه گیری می شود. محدوده طبیعی کمتر از 9 IU/mL است.
آزمایش هورمون لوتئینه کننده
غده هیپوفیز شما هورمون لوتئینیزه کننده (LH) تولید می کند که به کنترل چرخه قاعدگی شما کمک می کند. این هورمون مسئول تحریک تخمک گذاری یا آزادسازی تخمک است.
هنگامی که هورمون لوتئینیزه بیش از حد دارید، ممکن است برای باردار شدن مشکل داشته باشید. LH بیش از حد نیز می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در قاعدگی مانند پریودهای نامنظم شود.
چه زمانی هورمون لوتئینه کننده آزمایش می شود؟
پزشک شما ممکن است بخواهد سطوح LH شما را به چند دلیل ممکن بررسی کند:
- برای جستجوی علت ناباروری
- برای کمک به شما در یافتن زمانی که در طول چرخه قاعدگی شما بیشتر احتمال دارد باردار شوید
- اگر پریودهای نامنظم دارید
- برای تأیید شروع پیش یائسگی، دوره گذار قبل از یائسگی
نتایج تست هورمون لوتئینه کننده
LH بر حسب واحد بین المللی در هر میلی لیتر (IU/mL) اندازه گیری می شود. سطوح طبیعی LH در طول چرخه قاعدگی متفاوت است. آنها همچنین برای افرادی که به یائسگی رسیده اند متفاوت هستند.
| زمان تست LH | محدوده (IU/mL) |
|---|---|
| فاز فولیکولی | 1.68 to 15 IU/mL |
| اوج چرخه میانی | 21.9 to 56.6 IU/mL |
| فاز لوتئال | 0.61 to 16.3 IU/mL |
| پس از یائسگی | 14.2 to 52.3 IU/mL |
نتایج به چه معناست؟
سطوح بالای LH می تواند به معنای چند چیز متفاوت باشد: 25
- شروع پیش یائسگی (در افراد مسن)
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، وضعیتی که باعث ایجاد کیست در تخمدان ها می شود.
- سندرم ترنر، یک بیماری ژنتیکی که بر رشد جنسی تأثیر می گذارد
سطوح پایین LH می تواند مربوط به موارد زیر باشد:
- اختلال خوردن یا سوء تغذیه
- مشکل در غده هیپوفیز
سایر هورمون ها
پزشک شما ممکن است بخواهد سطح انواع دیگر هورمون ها را نیز بررسی کند. برخی از این موارد عبارتند از:
- کورتیزول: کورتیزول یک هورمون مهم است که بر مواردی مانند متابولیسم، فشار خون و پاسخ استرس شما تأثیر می گذارد.
- ملاتونین: این هورمون به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می کند. اگر مشکل خواب دارید، ممکن است پزشک بخواهد سطح ملاتونین شما را بررسی کند.
- سروتونین: سروتونین هورمونی است که به انتقال تکانه ها از طریق سیستم عصبی شما کمک می کند. سطوح بالای این می تواند به معنای ابتلا به نوع خاصی از تومور ترشح کننده سروتونین باشد.
- هورمون رشد: اگر کودک شما خیلی کند یا خیلی سریع رشد کند، ممکن است پزشک اطفال سطوح هورمون رشد او را بررسی کند. بزرگسالان همچنین می توانند هورمون رشد بیش از حد داشته باشند.
- لپتین: لپتین هورمونی است که به بدن شما در حفظ وزن کمک می کند. افراد مبتلا به لپتین پایین ممکن است در کنترل مقدار غذای خود دچار مشکل شوند.
- گرلین: گرلین توسط معده شما تولید می شود. این به شما کمک می کند بدانید که چه زمانی گرسنه یا سیر هستید. اگر چاقی دارید، ممکن است سطح گرلین پایینی داشته باشید.
- انسولین: انسولین به بدن شما کمک می کند تا از گلوکز خون استفاده کند. آزمایش انسولین خون می تواند به تشخیص مقاومت به انسولین یا یافتن علت هیپوگلیسمی کمک کند.
